Strażnicy Pamięci

Ścieżka edukacyjna

W ramach projektu "Strażnicy Pamięci" powstała ścieżka edukacyjna, upamiętniająca Marsz Śmierci na okolicznych terenach. ścieżka rozpoczyna się przy kościele parafialnym w Książenicach, gdzie znajduje się pierwsza z pięciu tablic. Kolejnym punktem są Leszczyny, gdzie stoi pomnik ku pamięci pomordowanych. Trzeci punkt ścieżki to tzw. Młyny, czyli okolice znajdujące się za ośrodkiem MOSiR w Rybniku - Kamieniu. Czwarty punkt ścieżki to książenicki cmentarz, gdzie spoczywają pomordowani. Ostatni punkt naszej ścieżki wiedzie przed dom Państwa Jurytko, gdzie 70 lat temu ukrywano kilkunastu zbiegów.

Tablica nr 1 - Książenice, kościół

GPS: 50.15420564, 18.59882116

Działania wojenne nie ominęły Książenic, a mieszkańcy wsi w czasie obu wojen światowych byli uczestnikami tragicznych wydarzeń. 20 września 1942 r. w obozie w Dachau zmarł pierwszy proboszcz Ksiażenic Jan Pojda. W styczniu 45' przez Książenice maszerowali więźniowie transportowani z obozu w Oświęcimiu. Właśnie tu wielu z nich straciło życie. To tu na polecenie ówczesnego proboszcza Pawła Rysia w zbiorowym grobie pochowano pomordowanych. Również wielu z mieszkańców Książenic pomagało uciekinierom narażając własne życie.

Tablica nr 2 - Rzędówka

GPS: 50.13972849, 18.61935360

To tutaj dotarł jeden z taborów przewożących więźniów i to stąd rozpoczął się ich Marsz Śmierci. Wielu z nich zmarło z wycieńczenia, wielu z wychłodzenia, temperatura wynosiła ok. -20 stopni. Ci, którzy nie byli w stanie maszerować byli rozstrzeliwani na oczach okolicznych mieszkańców. Pozostali maszerowali, często boso w kierunku Raciborza.

Tablica nr 3 - Młyny

GPS: 50.12920135, 18.57782567

Podczas przemarszu przez przysiółek Młyny w Kamieniu, w okolicach folwarku Spendlowiec eskotujący więźniów SS-mani podłożyli pod zwalone drzewo ręczny granat. W momencie wybuchu jeden z nich krzyknął Partizanen. W konsekwencji tego rozpętała się strzelanina w wyniku której zginęło wielu więźniów. Wielu z nich zdołało uciec i szukało schronienia w okolicznych miejscowościach.

Tablica nr 4 - Książenice, cmentarz

GPS: 50.15165000, 18.59701000

Na książenickim cmentarzu znajduje się zbiorowy grób w którym spoczywają pomordowani więźniowie. W obliczu tragicznych wydarzeń miejscowy proboszcz Paweł Ryś polecił zwieźć zabitych i pogrzebać na książenickim cmentarzu. Miejscowy Grabarz Wystup spisał przy tym na kartce numery obozowe pogrzebanych. Pozwoliło to w późniejszych latach na zidentyfikowanie ludzi spoczywających w Książenicach.

Tablica nr 5 - Książenice, posesja Państwa Jurytko

GPS: 50.17112854, 18.58486674

Państwo Bronisława i Brunon Jurytkowie w sposób heroiczny z narażeniem życia całej rodziny i całego dobytku ukrywali i karmili przez 8 dni 14 więźniów, którym udało się zbiec z prowadzonego w kierunku Rybnika konwoju. Schowani w należącej do państwa Jurytków stodole, ludzie ci uzyskali od nich prócz schronienia także odzież i pożywienie. Za tak heroiczny czyn rodzinę Jurytko uhonorowano w 1991 roku Medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.